Wizyta studyjna w Trójmieście studentów I roku TERAPII ZAJĘCIOWEJ
18 – 23 październik 2023 r.
Dowiedziawszy się, że po raz kolejny jest potrzeba zorganizowania wyjazdu ze studentami na wizytę studyjną, pomyślałam…pomyślałam, dobrze, zmobilizujemy się i pojedziemy! Będą przygotowania, wykonam parę telefonów i …pomimo urlopu i wakacji poproszę znajome „Dobre Anioły” z Pomorza o przyjęcie nas w październiku. Ostatnio moim „konikiem” stała się dostępność, więc ten wyjazd nie mógł być odmienny od poprzedniej tematyki wyjazdów studyjnych. A Trójmiasto „dostępnością stoi”! Przykładem jest Gdynia, która od kilkunastu lat konsekwentnie realizuje politykę społeczną mającą na celu pełne i aktywne uczestnictwo osób z niepełnosprawnościami w życiu społeczności. Gdyński Urząd Miasta jest prekursorem działań „pro – dostępnościowych” w Polsce. Niezwykle ważną inicjatywą jest też cykliczny konkurs „Gdynia bez barier”, którego celem jest wyróżnienie wszystkich instytucji, organizacji i osób prywatnych pomagających przełamać stereotypy związane z postrzeganiem osób z niepełnosprawnościami. Gdynianie chcą teraz odchodzić od stwierdzenia „bez barier”, a chcieliby, aby Gdynia zakorzeniła się w świadomości jako „Miasto Wrażliwe”…nastawione na dzieci, na osoby starsze, z niepełnosprawnościami, osoby potrzebujące i słabsze etc. I tak pomyślałam, że to właśnie takie miejsca chciałabym pokazywać studentom! A celem naszej wizyty studyjnej w Trójmieście było zaznajomienie młodych ludzi z kierunku Terapii Zajęciowej z działalnością między innymi organizacji samorządowych/ pozarządowych/uczelni wyższych/organizacji działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami/osób starszych, czy osób o szczególnych potrzebach.
Pierwszym punktem naszej wizyty było spotkanie w, prężnie działającym, ośrodku dla osób o szczególnych potrzebach. Zostaliśmy zaproszeni do PSONI: czyli Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną.
Celem tej organizacji jest działanie na rzecz wyrównywania szans osób z niepełnosprawnością intelektualną. Cele statutowe PSONI realizuje w kilku obszarach: inicjują zmiany prawa zapewniającego przestrzeganie praw człowieka wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną i zaspokajanie ich potrzeb; prowadzą działalność ekspercką, inspirują do badań naukowych dot. różnych aspektów niepełnosprawności intelektualnej, prowadzą działalność informacyjną, poradniczą, edukacyjną, szkoleniową, świadomościową i wydawniczą. Są wspaniałą organizacją, słynną na całą Polskę i nie tylko.
W Stowarzyszeniu mieliśmy wykład z niesamowitą Kasią Świeczkowską – vice Przewodniczącą PSONI w Gdańsku, ale przede wszystkim mamą dziecka z niepełnosprawnością, osobą uczestniczącą w wielu polskich i zagranicznym projektach, „dobrą duszą”, ale nade wszystko wspaniałym człowiekiem. Wykład był bardzo poruszający dla studentów, wyszliśmy z Jagiellońskiej z pełnymi głowami i przemyśleniami na przyszłość. Niezwykle pouczająca lekcja.
W trakcie wizyty zostało zaplanowane także spotkanie z dr hab. inż. arch. Markiem Wysockim – Pełnomocnikiem Rektora ds. dostępności na Politechnice Gdańskiej.
Prof. Wysocki jest inicjatorem powołania na tej uczelni „Centrum Projektowania Uniwersalnego”, pierwszego tego typu laboratorium w Polsce. Od ponad 25 lat zajmuje się zagadnieniami dostępności i projektowania przestrzeni dostępnej dla osób z niepełnosprawnością i osób starszych. Jest autorem ponad 70 artykułów z tematyki “Projektowania uniwersalnego” oraz ekologii i zrównoważonego rozwoju. Profesor jest również organizatorem i aktywnym uczestnikiem wielu konferencji, seminariów i warsztatów poświęconych problematyce projektowania dla wszystkich i design thinking. Od 2009 roku pełni na uczelni funkcję opiekuna Międzywydziałowego Koła Naukowego „Projektowanie Uniwersalne”, gdzie inspiruje studentów do zmiany otoczenia z myślą o osobach z różną sprawnością. Profesor jest również propagatorem idei społeczeństwa obywatelskiego, w którym ważną rolę odgrywa równoprawny dostęp osób z niepełnosprawnością do przestrzeni publicznej oraz powszechnej edukacji, w tym także do studiowania na wyższych uczelniach. Członek Rady Dostępności.
Wizyta na Politechnice Gdańskiej była możliwością nawiązania szerokiej współpracy międzyuczelnianej, wymianą doświadczeń oraz bezcenną sposobnością pracy w grupach. Zostaliśmy zaproszeni na zajęcia dydaktyczne do Profesora i Jego studentów.
Po części teoretycznej i dyskusji przeszliśmy do części warsztatowej i …studenci w mieszanych międzyprofesjonalnych grupach (architekci i terapeuci) ruszyli w teren po kampusie Politechniki. Były to ćwiczenia o charakterze „uświadamiającym”. Studenci „weszli w rolę” osób z różnymi niepełnosprawnościami, poruszali się na wózkach, o kulach, mieli gogle imitujące różne wady wzroku, słuchawki wygłuszające, czy zostali ubrani w symulator geriatryczny.
Po warsztatach wszystkie grupy spotykały się i wymieniały doświadczenia. Kolejna grupa udała się do Jaskini Wirtualnej Rzeczywistości, czyli do Laboratorium Zanurzonej Wizualizacji Przestrzennej. W tej wysoce specjalistycznej Pracowni znajdują się takie urządzenia jak: sześcienna jaskinia rzeczywistości wirtualnej (czyli pomieszczenie, którego ściany są ekranami do projekcji stereoskopowej, ang. CAVE) oraz wstawiany do jaskini przezroczysty sferyczny symulator chodu (czyli sfera obrotowa pozwalająca człowiekowi niczym chomikowi w kołowrotku na chód w miejscu).
Wizyta na Politechnice otworzyła dla nas przyszłościowe wspólne działania, rozmawialiśmy z Profesorem i wiemy, że kolejne projekty przed nami. W przeszłości studenci z Terapii Zajęciowej i studenci Architektury z Politechniki Wrocławskiej wykonywali wspólny projekt tzw. Wspólną Inicjatywę Architektoniczną za który dostaliśmy certyfikat „Wrocław Bez Barier”. Także plany na przyszłość są!
Kolejnym istotnym wydarzeniem, na które zostaliśmy również zaproszeni był udział w trzydniowej Międzynarodowej Multidyscyplinarnej Konferencji w Gdańsku.
Konferencja ta została zorganizowana przez Polską Akademię Niepełnosprawności Dziecięcej (Panda) oraz Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną. Na konferencji prace prezentowali goście z Polski i z zagranicy. Uczestniczyło w niej ponad 250 osób. Celem tego wydarzenia było zaprezentowanie modelu wczesnej interwencji oraz wczesnego wspomagania rozwoju dziecka z niepełnosprawnością i wspierania rodziny w oparciu o założenia Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF). Podczas tego wydarzenia studenci mieli możliwość wysłuchania wielu interesujących wykładów nt niepełnosprawności i nie tylko. Udział w tym prestiżowym wydarzeniu uzmysłowił studentom nowe spojrzenie na wczesną interwencję oraz wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i rodziny – przestawienie się z myślenia z modelu medycznego do modelu biopsychospołecznego. Sama zaprezentowałam pracę pt „Analiza potrzeb pacjenta i jego rodziny”.
Podczas konferencji nauczyciele Terapii Zajęciowej zorganizowali studentom inspirujące spotkania z niesamowitymi osobami jak np. prof. Beatą Batorowicz ikoną kanadyjskiej terapii zajęciowej, czy np. panią Magdaleną Bucyk specjalistką od AAC – czyli komunikacji wspomaganej i alternatywnej. Takie dodatkowe spotkania z profesjonalistami z dziedziny terapii zajęciowej bardzo wzbogacały nasze doświadczenia i pomogły nam w nabyciu nowych kompetencji. Wiem to również z opinii studentów, ponieważ codziennie wieczorem mieliśmy odprawy i podsumowanie dnia 😊
Kolejnym i ostatnim wydarzeniem, w którym uczestniczyliśmy była niezapomniana wizyta w Urzędzie Miasta Gdyni w Referacie ds. Osób z Niepełnosprawnością i w Referacie ds. Dostępności.
Jest to jeden z niewielu tego typu Urzędów w Polsce, gdzie urzędnicy są wrażliwi na osoby potrzebujące. A pamiętajmy, że każdy z nas kiedyś będzie starszy, będzie gorzej się poruszał, słabiej widział czy słyszał, a czasem trudniej rozumiał…Więc takie komórki są w Urzędach jak najbardziej potrzebne. Była to okazja do zapoznania studentów z „dostępnościowymi” działaniami, które są przeznaczone dla środowiska osób z niepełnosprawnościami. Referaty te zapewniają usługi eksperckie, edukacyjne, czy doradcze w zakresie projektowania uniwersalnego, a przede wszystkim wspierają politykę społeczną prowadzoną przez Pełnomocnika Prezydenta Miasta Gdyni ds. Osób ze Szczególnymi Potrzebami.
W urzędzie zostaliśmy podzieleni na dwie grupy: jedna została i wysłuchała prelekcji nt działalności obu wydziałów, a później uczestnicy mogli wziąć udział w bardzo emocjonalnej opowieści osoby, która jest pracownikiem urzędu, jeździ na wózku, jest tetraplegiczką. Było to bardzo wzruszające, ale też pouczające, że pomimo takich sytuacji życiowych i nabytej niepełnosprawności można żyć, pracować, uprawiać sport i całkiem nieźle funkcjonować.
Druga grupa udała się na spacer „szlakiem dostępności” – zwiedzili park centralny, w którym zapoznali się z różnymi ciekawymi rozwiązaniami, rozmawiali o „dostępnych „plażach” i mogli posłuchać od pań urzędniczek dlaczego planowanie nowych inwestycji, bez względu na to czy jest to budynek, plac zabaw czy park, jest ważne i powinno być zgodne z zasadami projektowania uniwersalnego, czyli tak, aby było dostępne dla wszystkich!
Nasza wizyta studyjna nie odbyłaby się, gdyby nie uczelniane Biuro Projektów. Tym razem pojechaliśmy w ramach programu: „Zintegrowany program AWF Wrocław dla Rozwoju Regionalnego”. Na tego typu „dostępnościowych wyjazdach” byliśmy trzy razy: w kwietniu 2023 r z obecnym II rocznikiem Terapii Zajęciowej w Warszawie, w lipcu z III rocznikiem w Krakowie i teraz z pierwszakami w Trójmieście. Zawsze po tego typu wydarzeniach studenci na łamach „Życia Akademickiego” piszą refleksje, dzieląc się swoimi przemyśleniami i nabytymi doświadczeniami. Można wrócić i przeczytać Ich relacje z Warszawy i Krakowa, poniżej linki:
Refleksja z Warszawy napisana do „Życia Akademickiego” przez studentkę Martę Maryniaczyk (II rok TZ) z wyjazdu:
https://fiz.awf.wroc.pl/refleksja-nt-dostepnosciowego-wyjazdu-studentow-terapii-do-warszawy/
Refleksja z Krakowa napisana do „Życia Akademickiego” przez studentów III TZ Kasi Wojciechowskiej i Daniela Wiśniaka:
https://zycieakademickie.awf.wroc.pl/refleksje-z-wizyty-studyjnej-w-krakowie- studentow-ii-rokuterapii-zajeciowej-05-07-07-2023-r/
Z trójmiejskiego wyjazdu studenci mieli przygotować refleksję z wybranego wykładu
z konferencji; poniżej fragment opisu Martyny Szczurowskiej – studentki I roku Terapii Zajęciowej
„Terapeuta skupia się na wspieraniu oraz uczestniczeniu w zajęciach, które są dla danego pacjenta ważne. Jego zadaniem jest również pomoc w znalezieniu optymalnego sposobu podejmowania działań przez osobę podlegającą terapii. Terapeuta powinien starać się rozświetlić i możliwie skrócić pacjentowi drogę do zamierzonych celów terapeutycznych. Ten aspekt wykładu był niezwykle ważny, ponieważ przybliża on słuchaczom obraz terapeuty zajęciowego. Zaskakującą kwestią tego wykładu była dla mnie analiza potrzeb pacjenta i jego rodziny oraz fakt, jak wiele można osiągnąć dzięki tego typu działaniom. Nowością był również zakres obowiązków terapeuty zajęciowego. Niesamowite jest to, na jak wielu płaszczyznach terapeuta może wspierać rodzinę osoby z niepełnosprawnością. Jest to szczególnie istotne w momencie gdy rodzina takiej osoby znajduje się w sytuacji potencjalnie bez wyjścia, czując, że nie ma już żadnych rozwiązań lub że podejmowane przez nich działania nie przynoszą oczekiwanych efektów. W takim momencie terapeuta zajęciowy jest w stanie pokazać rodzinie inne sposoby, miejsca oraz specjalistów, którzy być może skuteczniej wspomogą osobę z niepełnosprawnością. W wystąpieniu urzekł mnie sposób przedstawienia pracy terapeuty zajęciowego, to jak wiele ona wnosi do rozwoju osoby z niepełnosprawnością oraz ile można dzięki niej osiągnąć. Wykład i forma jego przekazu sprawiła, że spojrzałam na terapię zajęciową z innej perspektywy, a także lepiej ją zrozumiałam, przez co stała się mi bliższa”.
Z mojej strony powiem tylko, że dla takich słów, jak te powyżej wyjeżdżamy ze studentami, a edukacja Ich przynosi nam nauczycielom dumę i satysfakcję 😊
Zachęcam innych nauczycieli do organizowania tego typu wizyt, wiem ile wtedy wszyscy się uczymy, ile kompetencji nabywamy, jak rozszerzamy nasze horyzonty i …integrujemy naszą społeczność akademicką, nie mówiąc o tym, ile wrażeń pozostawiamy po sobie 😊, wiem, bo słyszę takie opinie z różnych stron. Organizacje, miejsca które odwiedzamy nie mogą nachwalić naszych studentów. I my też Im dziękujemy, jesteśmy dumni, że możemy kształcić takich ludzi, przyszłych terapeutów! I nawet, jak pokazał nam wyjazd, studenci I roku potrafili się sprawdzić na tego typu wycieczce. Podziękowali nam nauczycielom (dr Rafałowi Bugajowi i mnie) za to, że zaryzykowaliśmy i nie baliśmy się zabrać pierwszoroczniaków. A przecież my Ich w ogóle nie znaliśmy, a Oni byli na uczelni dopiero trzeci tydzień. Nasi studenci byli zdyscyplinowani, potrafili się zachować, adekwatnie do okoliczności, realizując kolejne punkty wizyt, potrafili wytrzymać trud programu, a i zadawać pytania podczas konferencji, pomimo, że na sali było pod 300 osób. I również umieli się umiejętnie bawić, czyli podsumowując warto na Nich stawiać!
Tekst i zdjęcia dr Dominika Zawadzka
Koordynator ds. dostępności
